زهد

براى آرامش یافتن در زندگی، که به دنبالش رضایت هم می آید، لازم نيست دنيا را تغيير دهيم و يا دنياى ديگرى را آرزو كنيم و بيافرينيم.

مى ‏توان در همين دنياى ناپايدار، راحت زندگى كرد؛ به شرط آن‏كه راه آن را بدانيم و يكى از راه‏هاى آن، دل نبستن به دنياست. که در متون دینی برای دلبسته نبودن به دنیا از واژه زهد استفاده شده است. امام على عليه السلام در جملاتى پر معنا مى‏فرمايد:ثَمَرَةُ الزُّهدِ الرّاحَةُ؛ ميوه زهد، آسودگى است.

(غرر الحكم، ح 6079؛ عيون الحكم والمواعظ، ص 207)

پس نتیجه می گیریم که با زهد به آسودگی و رضایت و آرامش می رسیم. اما به آسودگیِ چه چیزهایی می رسیم؟ رسول خدا صلي الله عليه و آله می فرماید: الزُّهدُ أفضَلُ الرّاحَتَينِ؛ زهد، برترين دو راحتی است.
غرر الحكم: ح ۱۶۵۱.
سوالی که پیش می آید این است که منظور حضرت از دو راحتی چیست؟ برای پاسخ به این سوال لازم است به روایت دیگر حضرت رجوع کنیم. حضرت می فرماید: اَلزُّهدُ فِي الدُّنيا يُريحُ القَلبَ وَ البَدَنَ؛ دل‏بسته نبودن به دنيا، جان و بدن را آسوده مى ‏كند.

(الخصال، ج 1، ص 73؛ نثر الدرّ، ج 1، ص 170؛ روضة الواعظين، ج 2، ص 441؛ تحف العقول، ص 358.)

پس آن دو راحتی که فرد با زهد به دست می آورد راحتی در قلب و جان و راحتی در بدن.
شاید بگویید برای رسیدن به آرامش و آسودگی، عمل یا صفت های دیگری نیز وجود دارد که به واسطه آن می توان به آرامش رسید. خواهیم گفت بهترین و مهم ترین دستور برای آسودگی همین زهد است. چرا که حضرت علی علیه السلام بزرگترین آسایش را زهد نامیده می فرماید: الزُّهدُ فِي الدُّنيا الرّاحَةُ العُظمى؛ دل‏بسته نبودن به دنيا، آسايش بزرگ است.

(غرر الحكم، ح 6077)

و اگر کسی راحتی را دوست دارد باید دلبسته نبودن به دنیا را انتخاب کند. در روایت دیگر می فرماید: مَن أحَبَّ الرّاحَةَ فَليُؤثِرِ الزُّهدَ فِي الدُّنيا؛ كسى كه راحتى را دوست دارد، بايد دل‏بسته نبودن به دنيا را برگزيند.

(عيون الحكم والمواعظ، ص 434)

مسئله دیگر اینکه در گام قبل یعنی صداقت درمانی بیان شد، اگر کسی دروغگو باشد ایمان ندارد.چون کلید هر بدی در درغگویی است. پس برای ایمان داشتن نیاز به راستگویی و در مرحله بعد برای چشیدن شیرینی ایمان و لذت بردن از آن نیاز به زهد و دلبسته نبودن به دنیا است. امام صادق عليه السلام در اين رابطه مى ‏فرمايد: حَرامٌ عَلى‏ قُلوبِكُم أن تَعرِفَ حَلاوَةَ الإِيمانِ حَتّى‏ تَزهَدَ فِي الدُّنيا؛ بر قلب ‏هاى شما حرام است كه شيرينى ايمان را درك كند، تا اين‏كه از دنيا دل بركند.
بنابراين، آسايش تن و روان و لذّت ايمان، در دل‏بسته نبودن به دنياست. نمى‏ توان آرزوى زندگى راحت داشت و به راه ‏هاى آن بى‏ اعتنا بود. راحتىِ زندگى را بايد از راه‏ هاى آن به دست آورد.
اما از همه مهم تر این است که چگونه می توان زهد را مستمراً به جوشش در آورد؟چگونه فرد زاهد شود و زاهد بماند؟